ΠΕΡΙ ΓΛΩΣΣΑΣ, 2015

ΠΕΡΙ ΓΛΩΣΣΑΣ

      Μόνο στην χώρα μας, με τα χιλιάδες νησιά, ανάμεσα σε τόσες χώρες χωρίς νησιά, η σελήνη δύει, δηλαδή βουτάει και καταβυθίζεται στην θάλασσα. Και αυτό το συνηθίζει από τα παλιά χρόνια της Σαπφούς (δέδυκε μεν α σελάννα). Στις άλλες χώρες η σελήνη απλώς πλαγιάζει στους κάμπους ή χάνεται πίσω από τα βουνά (setting). Αν αυτή η φυσική τροχιά της ελληνικής σελήνης προς την θάλασσα και τον βυθό της μπορούσε να σταματήσει κάποτε ή να εκτραπεί έστω για λίγο, τότε θα μπορούσαμε κι εμείς να μιλήσουμε για τον θάνατο μιας γλώσσας.

      Υποψιαζόμενοι ότι τα πράγματα στην γλώσσα είναι κάπως πιο περίπλοκα από μια φυσική τροχιά, επαναλαμβανόμενη επί αιώνες, ζητήσαμε την γνώμη ανθρώπων που έχουν σπουδάσει και διδάξει την γλώσσα. Οι γνώμες διαφορετικές. Ο Γιώργος Κεντρωτής, καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου, εξαιρετικός γνώστης της αρχαίας ελληνικής, όσο και της νέας, επιχειρεί να διαλύσει την υπόθεση της ζωντανής αρχαίας ελληνικής. Ο Άγγλος ελληνιστής καθηγητής Chris Carey διατυπώνει την αντίθετη άποψη. Η υπόθεση της συνέχειας πάει πιο βαθιά ακόμη και από τις ρίζες (των λέξεων) μας λέει και εννοεί ότι το γλωσσικό φαινόμενο είναι όχι μόνο ζήτημα εγκεφαλικό. Ο φιλόλογος εκπαιδευτικός της ιδιωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Κώστας Λιντοβόης, σε ένα εκτενές άρθρο του, παρουσιάζει τα ζητήματα της συνέχειας και της ασυνέχειας της γλώσσας με μεθοδικότητα και παραδείγματα. Όσο για τον ρόλο του/της φιλολόγου εκπαιδευτικού-δασκάλου/ας στην καθ’ ημέραν εκπαιδευτική πράξη, η φιλόλογος καθηγήτρια του 1^ου Γενικού Λυκείου Όλγα Τσιλιμπάρη παρουσιάζει το πλαίσιο της εκπαιδευτικής μας λειτουργίας με τους ασφυκτικούς περιορισμούς αλλά και τις μεγάλες παιδαγωγικές δυνατότητες.

      Γράφει ο Γιώργος Μπαμπινιώτης, στην υπό την επιμέλειά του σχετική έκδοση της Βουλής των Ελλήνων Γλωσσικό Ζήτημα, Σύγχρονες Προσεγγίσεις (2011): «Η γλωσσική διμορφία που άρχισε με τον Αττικισμό (τον 1ο π.X.αιώνα) εδέησε να βρει τη λύση της μετά από 2.000 χρόνια, μια λύση που, προτού αντιμετωπιστεί θεσμικά, είχε ωριμάσει γλωσσικά στο στόμα τού ελληνικού λαού (η απλοποίηση τής γλώσσας άρχισε από τα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, προχώρησε στη 10ετία τού ’60 και ωρίμασε ακόμη περισσότερο στα χρόνια τής μεταπολίτευσης). Μέσα στην ωριμότητα,  τη σύνεση και τη συναίνεση –πολιτική, κοινωνική και πνευματική–, που επέδειξαν οι Έλληνες τα πρώτα χρόνια μετά την πικρή εμπειρία τής Επταετίας, ήταν και η επίσημη αναγνώριση μιας άλλης εθνικής πραγματικότητας, τής πραγματικότητας τής γλώσσας, με την άρση ενός άλλου διχασμού, τού γλωσσικού διχασμού.»

      Το γλωσσικό ζήτημα υπήρξε για την χώρα μας αφορμή ενός ακόμη εμφυλίου πολέμου, και μάλιστα του μακροβιότερου. Σήμερα, χωρίς τον φόβο της ανακίνησης θερμών επεισοδίων, τελούμε υπό τον νόμο της παθητικής αδράνειας. Η γλώσσα, ένα παλλόμενο φαινόμενο πνευματικής ή όχι-και-τόσο-πνευματικής ζωής, πρέπει νομίζω να τίθεται ως θέμα προς συζήτηση διαρκώς. Ποιος είναι ο δημόσιος μας λόγος; Ποια τα σύγχρονα ποιήματά μας; Ποια η σχέση μας με το παρελθόν και το μέλλον μας; Για «ελευθερία και γλώσσα» δεν μίλησε άραγε, με τόνο δραματικό, ο εθνικός μας ποιητής κάποτε;

Ενημέρωση/ Περιγράμματα/ Editorial  28/6/2015